اسلام چگونه پدید آمد؟

  • Reading time
  • 6
  • minutes
  • 11
  • نفر مطلب را مطالعه کرده
بررسی انتقادی و رد تاریخ‌نگاری اسلامی: کتاب "مغاک تیره تاریخ" اسلام چگونه پدید آمد؟

اسلام چگونه پدید آمد؟ محسن بنائی، که در گذشته یادداشت‌ها و مقاله‌هایی در زمینه نقد، ریشه‌شناسی و رفتارشناسی تاریخی و فرهنگی و به‌ویژه تاریخ دینی و اسلامی نوشته بود، کتاب نخست خود را تحت عنوان «مغاک تیره تاریخ» منتشر کرده است.

روز شنبه، ۱۲ جنوری ۲۰۱۹، در دفتر نشر فروغ در شهر کلن آلمان، مراسم معرفی کتاب «مغاک تیره تاریخ؛ اسلام چگونه شکل گرفت؟» برگزار شد. این کتاب نخستین اثر محسن بنائی است که با نام اصلی خودش چاپ کرده، چرا که پیشتر یادداشت‌ها و آثارش را با نام مستعار مزدک بامدادان به نشر رسانده بود.

بنائی در آغاز این جلسه از آشنایی‌اش با پژوهشکده «اِنَارَه» (Inârah) در سال ۲۰۰۵ سخن گفت و تأثیر عمیقی که پژوهش‌های این نهاد بر مسیر تحقیقاتی او داشته، را شرح داد. او این آشنایی را نقطه شروعی برای پژوهش‌هایش در زمینه بررسی تاریخ اسلام دانست، به‌ویژه با توجه به منابع و متون اسلامی.

بنائی در پیشگفتار کتابش نوشته است که پژوهشگران پژوهشکده اِنَارَه در طول نزدیک به دو دهه با بهره‌گیری از علوم مدرن مانند سکه‌شناسی، زبان‌شناسی، باستان‌شناسی و دین‌شناسی، به تحلیل و بررسی تاریخ پیدایش اسلام پرداخته‌اند و بسیاری از باورهای سنتی که در دانشگاه‌های اروپایی آموزش داده می‌شود را به چالش کشیده‌اند.

به گفته نویسنده، بیشتر این تحقیقات از دیدگاه‌های غیر دینی صورت گرفته است. اما این بار، او تصمیم گرفته تا از زاویه‌ای درون‌دینی و با استفاده از اسناد و منابعی که از سوی مسلمانان پذیرفته شده است، به تحلیل تاریخ صدر اسلام و چگونگی شکل‌گیری اسلام بپردازد.

بنائی معتقد است که برای درک گفتمان‌هایی که امروزه زندگی مسلمانان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، باید به منابع دینی مراجعه کرد. از دید او، موضوعاتی مانند حجاب، سنگسار، حقوق زنان و ترور را تنها از طریق پژوهش‌های درون‌دینی می‌توان بررسی کرد. برای مثال، در مورد حجاب، محقق باید ابتدا به قرآن رجوع کند و تمامی آیات مرتبط را جستجو کند و سپس به حدیث‌ها و سیره پیامبر اسلام مراجعه نماید.

بنائی همچنین با اشاره به سیره‌نویسی در تاریخ‌نگاری اسلامی اظهار داشت که این آثار در بسیاری موارد با قرآن تفاوت دارند و نقاط همپوشانی آنها اندک است. از این‌رو، بسیاری از سیره‌ها شامل تناقضات و ابهاماتی هستند که پرسشگری و شک درباره صحت آن‌ها را برای محققان بیدار می‌کند.

محسن بنائی در توضیح درباره محور اصلی کتابش چنین بیان می‌کند: «هدف اساسی این اثر بررسی این مسئله است که اگر ما تمام آنچه را که سیره‌نگاران و تاریخ‌نویسان اسلامی ارائه کرده‌اند، بپذیریم و تاریخ‌نگاری سنتی اسلام را به همان شکلی که موجود است قبول کنیم، آیا این روایات در مواجهه با معیارهای علمی مدرن نیز یکدست و همخوان خواهند بود؟» او با بیان تفاوت‌های اساسی میان درک تاریخی در دوران‌های پیشامدرن و مدرن، اشاره کرد که مسئله اعتبار و صحت آنچه در کتب تاریخی دوره‌های کهن آمده، فقط به تاریخ‌نگاری اسلامی محدود نیست و می‌توان نمونه‌های مشابهی را حتی در نوشته‌های هرودوت، پدر علم تاریخ، مشاهده کرد.

براساس آنچه که بنائی توضیح می‌دهد، اساس تاریخ‌نگاری اسلامی بر چهار سیره برجسته بنا شده است: سیره ابن اسحاق، سیره واقدی، سیره ابن هشام و «طبقات الکبری» اثر ابن سعد. علاوه بر این منابع، تاریخ طبری نیز از آثار برجسته در این زمینه به شمار می‌آید که اگرچه مستقیماً سیره‌نگاری نیست، اما یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ‌نگاری اسلامی محسوب می‌شود.

به باور بنائی، بدون دسترسی به این چهار منبع، امکان مطالعه جامع درباره زندگی پیامبر اسلام، خلفای راشدین و سایر شخصیت‌های برجسته صدر اسلام وجود ندارد. به همین دلیل، ضرورت بازخوانی انتقادی این متون برای دست‌یابی به تصویری روشن‌تر از وقایع آن دوره احساس می‌شود. او با ارائه نمونه‌هایی از این منابع، تاکید می‌کند که بسیاری از آن‌ها فاقد اعتبار منطقی و تاریخی هستند و پذیرش بی‌چون و چرای این متون را نقد کرده و پیامدهای سیاسی و تاریخی این پرسش‌ناپذیری را مورد بررسی قرار داده است.

بنائی معتقد است که مطالعه روش‌های تاریخ‌نگاری نه تنها روش‌های فکری مسلمانان و ایرانیان را نمایان می‌سازد، بلکه نشان‌دهنده ساده‌انگاری و پذیرش بی‌چون و چرای بسیاری از مسائل تاریخی است. این بررسی‌ها دو تصویر متفاوت از اسلام را به نمایش می‌گذارد: اسلام قرآنی و اسلام تاریخی. او همچنین اشاره دارد که بدون توجه به سیره‌نگاری و تاریخ، قرآن همچنان به‌عنوان رازی ناشناخته باقی می‌ماند.

در این کتاب، بنائی فرضیه‌ای را مطرح می‌کند که اسلام طی فرآیندی تدریجی و از دل مسیحیت یگانه‌پرست پدیدار شده و بسیاری از گزارش‌هایی که به‌عنوان “تاریخ صدر اسلام” شناخته می‌شوند، از لحاظ علمی قابلیت آزمون ندارند و بیشتر شبیه به افسانه یا روایت‌های ناقصی از واقعیت‌های تاریخی هستند. او در فصل آخر کتاب با مقایسه پیدایش آیین بهائیت، سعی می‌کند فرضیه خود را تقویت کرده و به بررسی ریشه‌های تاریخی پیدایش دین اسلام بپردازد.

عالی0%

خیلی خوب0%

خوب0%

نسبتا خوب0%

دوست ندارم0%

معرفی کتاب آتئیسم برای نوآموزان

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

براساس علم، خدا وجود ندارد

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

آزاداندیشی چیست؟

Dexter Morgen

  • 0
  • دیدگاه

عبدالرئوف محمد؛ از وزارت طالبان تا تهدیدی برای امنیت غرب

پویا آزاداندیش

  • 1
  • دیدگاه

نانسی دوپری مادربزرگ افغانستان

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

چرا بعضی افراد در معرض مرگ شاد هستند؟

  • 0
  • دیدگاه

How I was raised in an Islamic community

آگاهی تنها راه آزادیست

  • 0
  • دیدگاه

خداناباوری جرات یا اشتباه؟

  • 0
  • دیدگاه

An exciting journey from faith to disbelief

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

تلاوت یا مطالعه قرآن؟

Dexter Morgen

  • 0
  • دیدگاه

Does Islam Preach Jihad?

Dexter Morgen

  • 0
  • دیدگاه

چرا انسان‌ها دم ندارند؟

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

ابزارهای سنگی باستانی کشف‌شده در برزیل، کار دست انسان‌ها نیستند

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

چرا نخستی‌سانان مغزهای بزرگی دگرگشت دادند؟

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

دگرگشت چیست؟

پویا آزاداندیش

  • 0
  • دیدگاه

کروموزوم چیست؟

پویا آزاداندیش

  • 2
  • دیدگاه

DNA چیست؟

پویا آزاداندیش

  • 2
  • دیدگاه

کدام سیاره به زمین نزدیک‌تر است؟

پویا آزاداندیش

  • 2
  • دیدگاه

ساعت ساز نابینا

پویا آزاداندیش

  • 1
  • دیدگاه

حقوق بشر

پویا آزاداندیش

  • 2
  • دیدگاه

صد سال تحولات سیاسی افغانستان

پویا آزاداندیش

  • 1
  • دیدگاه
  • Donate

از شما که در نظر دارید با کمک مالی خود، به فعالیت های سازمان غیرانتفاعی ایکس مسلم کمک کنید، صمیمانه سپاسگزاریم.

ایکس مسلم، یک سازمان غیرانتفاعی است که با هدف آزادی کشور عزیز ما از خرافات اسلامی، در میان هموطنان خود که در سراسر جهان زیست میکنند، فعالیت می کند. ما معتقدیم که اسلام دینی خشونتزا، تروریست پرور و زن ستیز است. ما تلاش می کنیم تا این پیام را به گوش جهانیان برسانیم و به مسلمانانی که به حقوق بشر ارزش قائل هستند، کمک کنیم تا با تفکر مستقل و خردمندانه، به باورهای خود بنگرند.